Logopeda to specjalista, który zajmuje się rozwojem mowy u dzieci oraz jej doskonaleniem na późniejszych etapach życia. Do kompetencji logopedy należy diagnozowanie i terapia wad wymowy, zaburzeń artykulacji oraz innych trudności związanych z komunikacją, np. problemów z czytaniem, pisaniem czy emisją głosu. Logopedia jest jednak dziedziną tak rozległą, że wyróżnia się w niej szereg węższych specjalności. Jedną z nich stanowi neurologopedia. Przedmiot jej zainteresowań stanowią dysfunkcje mowy i komunikacji o podłożu neurologicznym.
Kim jest neurologopeda?
Neurologopeda jest absolwentem logopedii ogólnej, który na podbudowie tych studiów ukończył kierunkowe studia podyplomowe. Aby wykonywać swój zawód, musi bowiem posiadać rozległą wiedzę na temat działania układu nerwowego i jego patologii. Dzięki niej neurologopeda może zajmować się diagnozą i terapią różnych zaburzeń mowy i komunikacji, spowodowanych opóźnionym dojrzewaniem ośrodkowego układu nerwowego lub jego uszkodzeniami. Najczęściej dochodzi do nich w okresie rozwoju OUN, czyli u dzieci. Szereg problemów neurologicznych, które wpływają na funkcję mowy, może jednak nastąpić także pod wpływem urazów czy chorób, dlatego neurologopeda zajmuje się pacjentami w każdym wieku.
Kto może skorzystać z pomocy neurologopedy?
Wizyta u neurologopedy może być wskazana już w przypadku noworodków, u których zaobserwowano problemy z odruchem ssania. Diagnoza na tak wczesnym nawet etapie życia może znacznie zwiększyć szanse dziecka na prawidłowy rozwój. Z tych samych powodów do neurologopedy powinny trafić dzieci:
- urodzone przedwcześnie,
- należące do grup ryzyka okołoporodowego,
- z uszkodzeniami lub dysfunkcjami układu nerwowego (np. mózgowym porażeniem dziecięcym),
- z zespołami genetycznymi (np. zespołem Downa),
- z zaburzeniami ze spektrum autyzmu,
- z wadami aparatu mowy (np. rozszczepem podniebienia),
- z opóźnionym rozwojem mowy, a także z opóźnionym rozwojem psychoruchowym,
- z zaburzeniami mowy,
- z zaburzeniami przyjmowania pokarmów.
Pacjentami neurologopedy są nie tylko dzieci. Z jego pomocy mogą skorzystać także osoby dorosłe, u których zaburzenia mowy wystąpiły np. na skutek urazu (np. wypadku komunikacyjnego), udaru, guza mózgu albo w związku z chorobami neurodegeneracyjnymi (np. choroba Alzheimera).
W czym może pomóc neurologopeda?
Neurologopeda służy pomocą mniej więcej w tym samym zakresie problemów, co logopeda. Celem jego działań może być poprawa artykulacji, płynności mowy i ogólnej sprawności językowej, a nawet, co bywa konieczne w przypadku niektórych schorzeń, opanowanie niezrozumiałych zasad komunikacji. Najmłodszych pacjentów neurologopeda może także wspierać w nauce technik jedzenia – ssania, żucia, gryzienia czy połykania. Brak prawidłowych odruchów w tym zakresie może mieć daleko idące konsekwencje, dotyczące nie tylko mowy, ale też mimiki twarzy, uzębienia, koordynacji wzrokowo-ruchowej, a nawet całej postawy ciała. Praca neurologopedy z pacjentami dorosłymi dotyczy zwykle przywracania im szeroko pojętych zdolności komunikacyjnych, np. rehabilitacji mowy albo zdolności czytania.
Na czym polega praca neurologopedy?
Różnica w działaniach logopedy i neurologopedy polega na tym, że dla tego drugiego punktem wyjścia jest diagnoza neurologiczna. Podczas terapii neurologopeda koncentruje się zaś nie tylko na mowie pacjenta, ale też stymuluje inne funkcje poznawcze. Terapia służy bowiem tworzeniu się nowych połączeń nerwowych w mózgu lub usprawnieniu już istniejących.
W swojej pracy neurologopeda może korzystać z rozmaitych metod, których wybór jest podyktowany potrzebami danego pacjenta. W gabinecie specjalisty można spodziewać się ćwiczeń głosowych, słuchowych, oddechowych, ale też ćwiczeń poczucia rytmu, ćwiczeń kontroli wzrokowo-dotykowej albo masażu logopedycznego. Neurologopeda zwykle współpracuje z innymi specjalistami, np. neurologiem, foniatrą, psychologiem, fizjoterapeutą czy terapeutą integracji sensorycznej.